#18 Phân loại tính khí ở em bé nhỏ

* Dành cho các bà mẹ (và cả ông bố) đang hoang mang thắc mắc cái cục đỏ hỏn chưa biết nói - chỉ biết gào đang nằm la hét đằng kia "con muốn cái gì thế nhỉ?", "chả hiểu con khó chịu cái gì mà khóc suốt", hay "trời ơi, chả biết đường nào mà lần / mà chiều anh chị nữa"

Tính khí của mỗi đứa trẻ là bẩm sinh - do tạo hoá sinh ra (cha mẹ sinh con, trời sinh tính). Trên thực tế các cặp song sinh cùng ngày cùng tháng cùng năm cùng bố mẹ tính khí vẫn có khác nhau kia mà!? Các nhà khoa học kết luận rằng môi trường - hay sự nuôi dưỡng - cũng có ảnh hưởng không kém. Tính khí là "nguyên liệu thô" mà trẻ mang theo khi bước chân vào thế giới này. Tính khí ảnh hưởng tới cách trẻ ăn, ngủ và phản ứng lại với thế giới xung quanh.

Vậy rõ ràng, muốn giao tiếp tốt với con ngay từ khi chúng chưa biết nói, cha mẹ thật sự cần hiểu tính khí để có cách tiếp cận phù hợp, tạo cho con môi trường thích hợp nhất để phát triển.

Có 5 kiểu tính khí phổ biến:

- bé Thiên thần - Angel

- bé Bài bản - Textbook

- bé Nhạy cảm - Touchy

- bé Năng động - Spirited

- bé Cáu kỉnh - Grumpy

Mình sẽ đi qua định nghĩa sơ bộ từng nhóm tính khí trước, để các bố các mẹ có thể xác định đâu là con mình trong tập podcast này.

Transcript

* Dành cho các bà mẹ (và cả ông bố) đang hoang mang thắc mắc cái cục đỏ hỏn chưa biết nói - chỉ biết gào đang nằm la hét đằng kia "con muốn cái gì thế nhỉ?", "chả hiểu con khó chịu cái gì mà khóc suốt", hay "trời ơi, chả biết đường nào mà lần / mà chiều anh chị nữa"

Tính khí của mỗi đứa trẻ là bẩm sinh - do tạo hoá sinh ra (cha mẹ sinh con, trời sinh tính). Trên thực tế các cặp song sinh cùng ngày cùng tháng cùng năm cùng bố mẹ tính khí vẫn có khác nhau kia mà!? Các nhà khoa học kết luận rằng môi trường - hay sự nuôi dưỡng - cũng có ảnh hưởng không kém. Tính khí là "nguyên liệu thô" mà trẻ mang theo khi bước chân vào thế giới này. Tính khí ảnh hưởng tới cách trẻ ăn, ngủ và phản ứng lại với thế giới xung quanh.

Vậy rõ ràng, muốn giao tiếp tốt với con ngay từ khi chúng chưa biết nói, cha mẹ thật sự cần hiểu tính khí để có cách tiếp cận phù hợp, tạo cho con môi trường thích hợp nhất để phát triển.

Có 5 kiểu tính khí phổ biến:

- bé Thiên thần - Angel

- bé Bài bản - Textbook

- bé Nhạy cảm - Touchy

- bé Năng động - Spirited

- bé Cáu kỉnh - Grumpy

Mình sẽ đi qua định nghĩa sơ bộ từng nhóm tính khí trước, để các bố các mẹ có thể xác định đâu là con mình; ở phần 2 là chi tiết về khác biệt trong hoạt động hàng ngày (ăn, ngủ, giao tiếp..) của từng nhóm tính cách.

• bé Thiên thần - Angel: a dream-baby, đứa trẻ đáng mơ ước của mọi nhà 😂 dễ dàng thích nghi với bất cứ môi trường nào và thay đổi nào mà bố mẹ áp dụng. Rất ít khóc, nếu có khóc thì cũng rất dễ đoán được lí do và cách xử trí. Mẹ hầu như không biết thế nào là wonder weeks, khủng hoảng tuổi lên 2 - lên 3 với con vì con luôn ngoan, nhã nhặn và điềm đạm. Nếu con có cáu giận thì cũng dễ đánh lạc hướng và giúp con bình tĩnh lại. Con không bao giờ bị giật mình hay sợ sệt vì tiếng động mạnh, ánh sáng chói. Con không ăn vạ, dễ ngủ, vui vẻ tự chơi một mình, thân thiện và thích cười với tất cả mọi người. Con thích làm trợ lý nhỏ để mẹ sai vặt mọi việc trong nhà. (trời ơi tôi thật ghen tị với cha mẹ của em bé này 😚)
• bé Bài bản - Textbook: con trải qua tất cả các mốc phát triển đều đặn đúng hệt như các thông tin trong sách và trên mạng mà mẹ có thể google. Con rất dễ đoán nên mẹ có thể nhanh chóng đọc được các tín hiệu của con. Thông thường con rất vui vẻ, nhưng những khi con cáu kỉnh thì việc dỗ dành con cũng không khó khăn là mấy. Dễ dàng thích nghi với những thứ mới mẻ nếu được bố mẹ giới thiệu và giải thích một cách chậm rãi và từ tốn. Không sợ khi ở gần các bạn mới, khá thoải mái khi ở chỗ lạ. Nếu có khi du lịch dài ngày hay trái múi giờ con cũng không mất quá nhiều thời gian để điều chỉnh hay thích nghi. 👍
• bé Nhạy cảm - Touchy: con dễ xúc động và dễ phấn khích, sợ tiếng động, và sẽ chớp mắt hoặc quay đầu khi thấy ánh sáng. Con hay khóc đôi khi chả cần lí do rõ ràng. Trong suốt mấy tháng đầu con phải được quấn chặt, ở trong phòng đủ tối và nhiệt độ đủ mát mới có thể ngủ ngon. Nếu bị giật mình khi ngủ, rất khó để dỗ con ngủ lại. Mọi thứ mới mẻ phải được giới thiệu cực kỳ chậm rãi và từ từ (mất nhiều thời gian, lặp lại rất nhiều lần). Vì bên trong con sở hữu nhiều hormone căng thẳng hơn (cortisol & norepinephrin) nên con trải qua cảm giác sợ hãi và các cảm giác khác ở cường độ cao hơn. Con dễ xấu hổ, rụt rè, sợ sệt và hay cảnh giác. Thường phải bám dính lấy mẹ hoặc người chăm sóc khi ở tình huống lạ. Khi chơi với nhóm bạn, con vẫn cần có sự hiện diện của mẹ ở đó. Con giỏi các trò chơi kiểu câu đố & đòi hỏi tập trung. Con thường học giỏi, vì con thích ở một mình yên tĩnh hơn là chạy chơi đùa nghịch với các bạn 😅
• bé Năng động - Spirited: tính tình khá "hoang dã" 😈, hiếu chiến, thích tự do & nói nhiều, thích phá ngang mọi người, giành đồ chơi hay các món đồ mới. Con thích sự kích thích và bị cuốn hút bởi các âm thanh và ánh sáng lạ. Con chưa bao giờ là đứa bé dễ ngủ, bố mẹ thường rất vất vả để dụ được con ngủ mỗi tối. Con ăn tốt và khá cứng cáp nhưng không chịu ngồi yên ở bàn quá lâu; thường xuyên leo trèo không ngừng nghỉ và không mệt mỏi, hay làm bố mẹ hú hồn thót tim. Thỉnh thoảng còn cắn và xô các bạn khác, dễ nổi cáu khi không đạt được điều mình muốn. Nuôi dạy một em bé Năng động thật sự là một thử thách; tuy nhiên, nếu có cách tiếp cận & hướng dẫn hợp lý, những em bé này rất có tố chất lãnh đạo. Đôi khi việc khó nhất chính là định hướng & điều chỉnh nguồn năng lượng tuyệt vời trong con. 💪
• bé Cáu kỉnh - Grumpy: rất ít cười và dễ cáu kỉnh. Không thích mặc quần áo: cáu, thay bỉm: cáu, bị quấn swaddle: cáu... bất cứ thay đổi nào cũng dễ làm con không vui. Việc ăn uống bú sữa của con rất khó khăn, khó thích nghi với thức ăn dặm, kén ăn và chỉ ăn những gì con thích.  Con chỉ thân thiện khi con muốn, nhưng thường sẽ tự lùi lại để đánh giá tình huống. Thích chơi một mình hơn là có bạn chơi cùng. Nhưng con là người có cá tính & chính kiến riêng; con tự biết các giới hạn và tuân thủ giới hạn của mình. Các bé Cáu kỉnh dạy cha mẹ tính kiên nhẫn, bạn không thể thúc ép con nếu không muốn con lớn lên thành người bảo thủ. Con rất độc lập và hoàn toàn có khả năng tự mua vui cho

Trên thực tế thì có nhiều em bé có tính cách giao thoa giữa các nhóm trên đây (ví dụ như em bé nhà mình là Touchy Nhạy cảm khi ngủ và hoạt động giao tiếp, lúc bú sữa thì cáu kỉnh Grumpy). Tính tình con cũng sẽ thay đổi.

➜ Tính khí không phải là bất biến trọn đời. Đời sống tình cảm của con được quyết định bởi cả tính khí và diễn biến cuộc đời con: các sự kiện, các trải nghiệm và quan trọng nhất là cha mẹ hoặc người chăm sóc con trực tiếp. Cha mẹ có thể có ảnh hưởng tốt, hoặc xấu tới tính khí của con.

➜ Có những em bé Nhạy cảm vượt qua tính nhút nhát của bản thân, lớn lên thành những thiếu niên điềm đạm, thân thiện; có những bé Cáu kỉnh lớn lên đã tìm thấy được thế mạnh của bản thân; và nhiều bé Năng động trở thành những nhà lãnh đạo đầy trách nhiệm chứ không phải những kẻ phá rối :)). Nhưng điều ngược lại cũng có thể xảy ra. Bất kể trẻ kiểu nào, dù tính khí bẩm sinh có tốt ra sao, thì cũng có thể phá cách nếu cha mẹ không tự điều chỉnh bản thân cho phù hợp với nhu cầu và mong muốn cuả con. Một bé Thiên thần cũng có thể trở thành càu nhàu, gắt gỏng. Một bé Bài bản cũng có thể trở thành thảm hoạ.

Cha mẹ đôi khi bị ảnh hưởng chính bởi nỗi sợ hãi hay kỳ vọng riêng của bản thân mình, dẫn đến việc cư xử với con không phù hợp với bản tính của trẻ, và cuối cùng con sẽ là người chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Vì thế, để thực sự KẾT NỐI được với trẻ, bạn hãy: ♥ Nhìn nhận con như con người thật của con, chứ đừng tưởng tượng về đứa trẻ mà bạn muốn có. ♥

(**) Đây là phần nội dung mình rất tâm đắc nên đã ngồi tóm tắt & tổng hợp lại từ quyển sách "Đọc vị mọi vấn đề của trẻ" của tác giả Tracy Hogg (Secret of the Baby Whisperer). Mình thật sự cảm thấy đỡ bối rối hơn rất nhiều khi đọc được những thông tin & kiến thức này nên muốn chia sẻ lại với các mẹ. 

Link phần 2: "Cuộc sống hàng ngày của 5 nhóm tính khí"

- - - - -

Tu-Anh Nguyen

HeartWise® Parent Coach

Certified Positive Discipline Parent Educator

www.happyparenting.vn